Golub uzyskał prawa miejskie w drugiej połowie XIII wieku. Dokładna data lokacji nie jest znana, ponieważ dokument nadający Golubiowi prawa miejskie zaginął w średniowieczu. Nadanie praw miejskich Golubiowi potwierdził wielki mistrz zakonu krzyżackiego Michał Küchmeister w 1421 roku. W 1951 roku Golub połączono z Dobrzyniem, znajdującym się na przeciwległym brzegu Drwęcy, tworząc nowe miasto, które nazwano Golub-Dobrzyń.

Golub założono na obszernym meandrze utworzonym przez Drwęcę, u podnóża wysokiego wzgórza, na którym zbudowano krzyżacki zamek konwentualny. Miasto, lokowane na prawie chełmińskim, uzyskało regularne założenie z rynkiem, blokami zabudowy i ulicami krzyżującymi się pod kątem prostym. Miasto w XIII wieku otoczono murami obronnymi. Jak wyglądał średniowieczny system obronny miasta, nie wiadomo dokładnie do dziś. Plan Franciszka de La Pointe’a z dzieła Samuela Pufendorfera z około 1655 roku pokazuje miasto otoczone prawie w całości, oprócz części wschodniej nad Drwęcą, podwójnym pierścieniem murów obronnych obwiedzionych fosą, prawdopodobnie z murowaną przeciwskarpą.

Na planie widać pierścień wewnętrzny z szeregiem baszt wysuniętych przed lico murów kurtynowych oraz czterema narożnikowymi wieżami. Ponadto przedstawione są cztery bramy – w każdej kurtynie – prowadzące na teren miasta wzmocnione przedbramiami. Na rysunku Jerzego Fryderyka Steinera z 1740 roku, przedstawiającym widok zamku od strony wschodniej, nie widać elementów systemu obronnego znajdujących się na planie Franciszka de La Pointe’a, czyli przedbramia, pierścienia zewnętrznego i muru przeciwskarpy. Rysunek Steinera odpowiada natomiast częściowo stanowi obecnemu z tym, że w dzisiejszym Golubiu-Dobrzyniu nie ma bram.

Leszek Kotlewski