Wielka wojna z Zakonem to jedna z najcięższych kampanii, którą prowadziła Polska zjednoczona z Litwą. Sama bitwa pod Grunwaldem była zaliczana do największych starć w czasach średniowiecza. Gdy pomyśleć o dziesiątkach tysięcy walczących rycerzy i wojowników, gigantycznych wydatkach, innych starciach zbrojnych, dyplomatycznych rozgrywkach na terenie całej Europy, można spodziewać się oszałamiających skutków, aneksji rozległych ziem, a nawet upadku samego Zakonu. Tymczasem 1 lutego 1411 r. na Kępie Bazarowej oficjalnie zakończono trwający od 1409 r. konflikt, zwrócono sobie nawzajem zagarnięte zdobycze terytorialne (po 5 miesiącach polskich rządów Toruń oddano Zakonowi). Polska odzyskała ziemię dobrzyńską, a Litwa – Żmudź na czas życia Jagiełły i Witolda. Dokonano też kilku mniej istotnych cesji i zobowiązań.

Jako przedstawiciel strony polskiej dokumenty podpisał sam król Władysław Jagiełło, Krzyżaków reprezentował wielki mistrz Heinrich von Plauen. Miejscem zawarcia pokoju była natomiast Kępa Bazarowa. Istnieje ona do dzisiaj, jest pozostałością zalesionych wysp na Wiśle, tzw. „kęp”, które były powszechne przed uregulowaniem rzeki. Ich liczebność wynosiła około szesnastu! Obecnie znajduje się na niej rezerwat przyrody i punkt widokowy, z którego można podziwiać panoramę Starego Miasta. Od brzegu oddziela ją Mała Wisła, można się na nią dostać od strony Starówki (prom) lub od Dworca Głównego.

W 1500 r. zbudowano jeden z pierwszych w Polsce stałych mostów łączących miasto z Kępą i drugim brzegiem Wisły („most niemiecki” i „most polski”), w kolejnych latach rozwijało się na niej osadnictwo polskie wspierane przez starostów, osiedlali się tu kupcy i rzemieślnicy. Miasto z czasem rozciągnęło swą jurysdykcję na tym terytorium, rozbudowało fortyfikacje, zniszczone ostatecznie podczas rosyjskiego oblężenia Torunia w 1813 r.

Kępa Bazarowa miała jeszcze inną nazwę – Małpi Gaj. Na przełomie XVI i XVII w. z Torunia wypędzano nierządnice, sadzając je na osłach tyłem w kierunku jazdy i nakładając im na głowy słomiane wieńce. Ich siedzibą, po opłaceniu mostowego myta, miała być właśnie Kępa Bazarowa.

Bogusław Bogucki