Bydgoszcz jest położona nad rzeką Brdą, która od początku istnienia miasta spełniała wiele istotnych funkcji: ponieważ poprzez Kanał Bydgoski łączyła się z Odrą, była drogą wodną i ważnym szlakiem handlowym, umożliwiała działanie młynów wodnych, broniła dostępu do samego miasta.

W XIX w., podczas panowania pruskiego, nad brzegami jej odnogi – Młynówki – rozpoczęto budowę kolejnych obiektów: domów mieszkalnych, zakładów i warsztatów. Pierwotnie w tym miejscu zakładano  tylko ogrody. Do roku 1873 w Bydgoszczy istniała już zwarta dzielnica składająca się z kamienic i zabudowań gospodarczych, m.in. znajdowały się tam fabryki czekolady, papierosów, opakowań, a w latach następnych – spirytusu i drożdży. W obrębie Wenecji Bydgoskiej można było znaleźć również rzeźnię, tartak, drukarnię, farbiarnię, piekarnię, pralnię, tartak i restaurację. Obszar był zamieszkiwany głównie przez kupców i rzemieślników, którym bliskość rzeki ułatwiała transport produkowanych lub wymienianych towarów. Dzielił się na trzy części: wschodnią (najstarszą), południową (największą) i zachodnią, która miała wyraźnie przemysłowy charakter.

Na przełomie XIX i XX w. Wenecja Bydgoska stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w całym mieście, była też uwieczniana na zdjęciach i pocztówkach, a także w twórczości malarzy, np.: Zwichela, Płoszaya, Rupniewskiego, Gajewskiego i innych. Niebagatelne znaczenie miała też lokalizacja naprzeciw Wyspy Młyńskiej, na której można podziwiać zabytki takie jak spichrze, młyny, jazy i śluzy. Najbardziej charakterystyczne obiekty to np. rozebrany w 1990 r. Galeriowiec, budynki poprzemysłowe rafinerii spirytusu Augusta Frankego, czy też dawna farbiarnia Wilhelma Koppa. Ze względu na swój niepowtarzalny charakter, Wenecja Bydgoska była również plenerem dla kręconych tu filmów, np. jednego z odcinków popularnego serialu Czterej pancerni i pies.

Obecnie na całym obszarze podjęto prace zmierzające do przywrócenia mu dawnej świetności. Odnawiane są kamienice mieszkalne i budynki poprzemysłowe, konserwowane nabrzeża, planuje się wybudowanie kompleksu usługowo-biurowego. Dzięki tym działaniom Wenecja Bydgoska staje się powoli jedną z większych atrakcji turystycznych miasta.

Bogusław Bogucki