Mortęska Magdalena
Magdalena Mortęska była reformatorką zakonu benedyktynek, która urodziła się ok. 1554 r., a zmarła 15 lutego 1631 r. Z pochodzenia była bogatą szlachcianką z Prus Królewskich, siostrą biskupa chełmińskiego Piotra Kostki. Wstąpiła do zakonu benedyktynek w Chełmnie w 1578 r., sprzeciwiając się woli ojca i już rok później została ksieni. Przebywając w klasztorze, dostosowywała regułę św. Benedykta do współczesnych jej czasów: szczególny nacisk położyła na wykształcenie zakonnic, które musiały umieć pisać i czytać po polsku i łacinie, wprowadziła obowiązkowe medytacje i rozmyślania, ograniczyła ascezę. Do obowiązków zakonu dodała edukację dziewcząt z rodzin szlacheckich i mieszczańskich (czytanie, pisanie, śpiew, rachunki, robótki ręczne
W 1589 r. Mortęska zamieniła cysterski klasztor w Żarnowcu w benedyktyński, utworzyła też kolejny w Nieświeżu, Bysławku, Poznaniu, Grudziądzu, Jarosławiu, Sandomierzu, Sierpcu, podporządkowała sobie również klasztor we Lwowie. Jej zreformowana reguła uzyskała oficjalną akceptację kurii rzymskiej w 1605 r. i została zatwierdzona przez biskupa chełmińskiego Wawrzyńca Gębickiego rok później. Do największych osiągnięć Magdaleny Mortęskiej należało założenie w Poznaniu seminarium duchownego i udział w fundacji kolegium jezuickiego w Toruniu w 1593 r. Napisała również dwa dzieła prozą, będące przykładem barokowej literatury religijno-mistycznej: „Nauki duchowne” i „Rozmyślania o Męce Pańskiej”.
Bogusław Bogucki