12 marca 1794 r. wybuchło powstanie skierowane przede wszystkim przeciw Rosji. Polacy początkowo odnosili sukcesy, oswobodzili Warszawę i Wilno, wygrali bitwę pod Racławicami. Kościuszko nie przewidział jednak, że do armii rosyjskiej dołączą też siły pruskie. 6 czerwca 1794 r. pod Szczekocinami doszło do bitwy stoczonej pomiędzy powstańcami, a połączonymi wojskami rosyjsko-pruskimi. Starcie zakończyło się klęską Polaków, Prusacy ruszyli na Warszawę, którą oblegali bezskutecznie do września. W sierpniu do powstania przyłączyła się Wielkopolska, insurgenci zajmowali kolejne wsie i miasta, gromadzili amunicję i powiększali swoją liczebność. Walki wybuchły we Włocławku, Brześciu Kujawskim, pod Śmiłowicami. 10 września na pomoc powstańcom ruszyła dywizja wysłana przez Kościuszkę. Na jej czele stał gen. Jan Henryk Dąbrowski. W trakcie marszu do żołnierzy przyłączali się ochotnicy, dzięki czemu liczebność korpusu wzrosła do 7 tysięcy.

Największym zagrożeniem dla Polaków był oddział pruski stacjonujący w Inowrocławiu pod dowództwem pułkownika Johanna Friedricha Székely’ego. Składał się on z batalionu fizylierów i trzech szwadronów huzarów. W nocy z 29 na 30 września doszło do pierwszego starcia pod Łabiszynem, w którym siły Dąbrowskiego pokonały Prusaków. Székely wycofał się do Bydgoszczy, a powstańcy ruszyli za nim. Polacy starli się z tylną strażą i opanowali wzgórza na południe od miasta. Oddziały pruskie zatrzymały się na lewym brzegu Brdy, a w samym mieście pozostały tylko niewielkie siły. Gen. Dąbrowski wydał rozkaz rozdzielenia siódmej brygady kawalerii narodowej i zabezpieczenia przepraw przez Brdę i Kanał Bydgoski. Do ataku ruszyły wtedy cztery bataliony polskiej piechoty i zajęły Bydgoszcz. Kiedy pułkownik Székely prowadził odsiecz, na moście na Brdzie został ostrzelany przez artylerię i zginął. Reszta pruskich wojsk ścigana przez polską kawalerię wycofała się w stronę Świecia.

Sukces dywizji gen. Dąbrowskiego był całkowity. Prusacy stracili inicjatywę bojową 
i skupili się na umacnianiu twierdz w Grudziądzu i Toruniu. Korpus Dąbrowskiego wycofał się z Wielkopolski i Kujaw dopiero po 10 października, kiedy rozeszły się wieści o przegranej przez Kościuszkę bitwie pod Maciejowicami.

Bogusław Bogucki