W podręcznikach historii rzadko wspomina się o zwycięskiej potyczce Polaków z Krzyżakami pod Koronowem, która rozegrała się 10 października 1410 r. W przeciwieństwie do grunwaldzkiej miała ona klasyczny charakter średniowiecznej bitwy rycerskiej, a przebiegała w następujący sposób.

Po początkowych sukcesach armia polsko-litewska straciła inicjatywę. Nie udało się jej zdobyć stolicy państwa zakonnego – Malborka, zaś Krzyżacy zgromadzili znaczne siły, zaatakowali Tucholę i skierowali się w stronę Koronowa, aby zająć tamtejszy klasztor cystersów. W dalszej perspektywie mieli zamiar opanować Bydgoszcz, wykorzystując fakt, że król Władysław Jagiełło zezwolił części swoich wojsk rozejść się do domów, a w zamkach pozostawił nieliczne załogi.

Siłami zakonnymi dowodził wójt Nowej Marchii Michał Kuchmeister, który miał pod swoją komendą około 4 tysiące zbrojnych, Polacy wystawili dwa razy mniej liczną armię prowadzoną przez wojewodę poznańskiego Sędziwoja Ostroroga i marszałka dworu Piotra Niedźwieckiego. 10 października obie strony spotkały się pod Koronowem, armia zakonna wybrała dogodne dla siebie miejsce – Wzgórze Łokietka i stamtąd planowała zaatakować Polaków. Według kronikarza Jana Długosza krzyżackie plany udaremnili konni łucznicy – Tatarzy, którzy walczyli po stronie polskiej. Razili wroga z daleka strzałami i odjeżdżali, kiedy rycerze zakonni usiłowali ich zaatakować. Bitwa szybko przybrała niezwykle konwencjonalny charakter – obie strony ustawiły się frontem do siebie, przed szeregi występowali pojedynczy harcownicy, wyzywając na bój wrogich rycerzy, starcie przerodziło się w szereg pojedynków toczonych często tylko do pierwszej krwi. Do ciekawostek należy fakt, że bitwę przerywano kilkakrotnie, aby opatrzyć rannych, odpocząć i posilić się. Długosz wspomina o wzajemnej wymianie koni, jeńców, a nawet wina…

Do definitywnego zakończenia bitwy doszło dopiero pod wieczór, kiedy to polski rycerz Jan Naszan z Ostrowic pokonał krzyżackiego chorążego i odebrał mu sztandar będący symbolem i znakiem rozpoznawczym dla rycerzy. Na ten widok armia zakonna rzuciła się do odwrotu, a jej dowódca dostał się do niewoli.

Po bitwie Polacy udali się do Bydgoszczy, gdzie król Władysław Jagiełło wydał ucztę, na którą zaprosił również krzyżackich jeńców. Prawdopodobnie chciał pokazać, że wbrew zakonnej propagandzie, która ukazywała Litwinów i Polaków jako barbarzyńców, jego poddani nie tylko znają, ale i kultywują rycerskie obyczaje.

Dlaczego bitwa pod Koronowem jest ważna? Nie tylko ze względu na swój „klasyczny” charakter, podręcznikowo wręcz zbliżony do turnieju. W praktyce potwierdziła ona klęskę Krzyżaków podczas wojny i przyczyniła się do podpisania I pokoju toruńskiego w 1411 r.

Bogusław Bogucki