Polacy są dumni ze swojej historii i szczycą się wygranymi bataliami. Większość z nas nie wie jednak, że niektóre bitwy, uchodzące w świadomości narodu za wygrane, w rzeczywistości skończyły się klęską lub zostały nierozstrzygnięte.

W 1320 r. królem Polski został Władysław Łokietek – początek jego panowania możemy określić jako symboliczny koniec rozbicia dzielnicowego. Sytuacja państwa nie była jednak stabilna – nie obejmowało ono wszystkich ziem piastowskich, było osłabione długoletnimi wojnami i buntami, w dodatku zagrażał mu konflikt z Krzyżakami. Zostali oni sprowadzeni do Polski przez dziada Władysława – Konrada Mazowieckiego. Założyli wówczas na ziemi chełmińskiej sprawne i agresywne państwo. W celu rozszerzenia swoich wpływów chwytali się różnych sposobów – sięgali po środki dyplomatyczne, nie wahali się też przed zbrojną agresją. W 1331 r. zawarli układ z królem Czech Janem Luksemburskim, który zobowiązywał ich do jednoczesnego zaatakowania Polski i przewidywał późniejszy podział jej ziem między zwycięzców. Łokietek nie miał armii, która pokonałaby połączone siły czesko-krzyżackie, ale przed klęską uratowały go nieporozumienia między sojusznikami. Czesi – zgodnie z planem – mieli ruszyć z południa na Kalisz i zdobyć go, a Krzyżacy zaatakować od północy. Tymczasem Jan Luksemburski podjął bezskuteczną próbę zajęcia Poznania i nie czekając na wojska zakonne, wycofał się.

Armia krzyżacka, która wtargnęła do Polski, liczyła ok. 7 tysięcy ludzi dowodzonych przez komtura krajowego chełmińskiego Otto von Luterberga. Po zagarnięciu łupów i jeńców zaczęła wycofywać się na teren państwa zakonnego podzielona na trzy grupy, z których ostatnia – tylna straż z taborami – znajdowała się pod komendą marszałka Dietricha von Altenburga. 27 września 1331 r. pod miejscowością Płowce, w gęstej mgle doszło do przypadkowego spotkania Polaków z zakonną tylną strażą. Starcie zakończyło się zwycięstwem Łokietka i wzięciem do niewoli samego von Altenburga.

Do tego momentu można mówić o sukcesie Polaków i opisywać to wydarzenie jako sukces polskiego oręża, godny utrwalenia w podręcznikach szkolnych…

Jednak bitwa wcale się nie skończyła, niedobitki tylnej straży dotarły do sił głównych zmierzających w stronę Brześcia Kujawskiego, głównodowodzący Otto von Luterberg rozkazał armii zawrócić i zaatakować wojska Łokietka. Drugi etap bitwy pod Płowcami nie był już tak pomyślny dla króla Polski, jego rycerze zaczęli się cofać, a on sam odesłał syna – księcia Kazimierza z pola walki. Wkrótce Polacy wycofali się, zabierając ze sobą 40 jeńców, Krzyżacy pochwycili ok. 100 Polaków, odzyskali utracone wcześniej łupy i chorągwie, a ponieważ pozostali na polu – zgodnie ze średniowieczną zasadą wojenną to im należało się zwycięstwo. Trzeba jednak podkreślić, że celem Zakonu było opanowanie co najmniej Kujaw, a tego mimo sukcesu pod Płowcami nie zdołali uczynić. Armia krzyżacka ruszyła w stronę Torunia. Bitwa pozostała nierozstrzygnięta, Krzyżacy zyskali w niej lekką przewagę, co potwierdziło się w roku następnym (1332), kiedy opanowali Kujawy.

Bogusław Bogucki