Fort X Bateria Nadbrzeżna (ul. Przy Grobli 39) zarejestrowano jako fort pośredni. Fort X Bateria Wiślana (Nadbrzeżna) (Batterie Grünthalmühle) znajduje się przy wale przeciwpowodziowym w zachodniej – lewobrzeżnej – części miasta. Bateria ziemna została zbudowana w latach 1889-1892. Składa się z ceglanego dziesięciokomorowego bloku – schronu dla załogi liczącej ok. 80 żołnierzy, mieszczą­cego 4 izby żołnierskie, kuchnię z własnym ujęciem wody i latrynę oraz 3 magazyny (prowiantowy, sprzętu, uzbrojenia i amunicji) oraz pomieszczenia agregatu.

W części bojowej znajduje się dziś częściowo uszkodzony wał artyleryjski ze stanowiskami dla 6 dział kalibru 12 cm. Baterię otoczono fosą o szerokości 40 m, która ma kształt 3 części ośmiokąta. Działobitnie kierunku zachodniego przeznaczono dla artylerii fortu, dzięki czemu miała ona możliwość prowadzenia ognia na rzekę i jej dolinę. Artyleria kierunku południowo- zachodniego miała swym ogniem osłaniać linię kolejową i drogę biegnącą w kierunku Bydgoszczy (Nieszawską). Południowy odcinek wału przeznaczono dla piechoty, której zadaniem była bliska obrona obiektu.

Ciekawostkę stanowi fakt, że jako jedyny fort zespołu Bateria Wiślana nie została wyposażona w ani jedną wieżyczkę obserwacyjną piechoty.

W czasach niemieckich fort wykorzystywano okresowo do ćwiczeń. Od 1920 roku służył do celów magazynowych.

Bateria Nadbrzeżna zachowała się w niezwykle dobrym stanie. Na szczególną uwagę zasługuje jej konstrukcja, z której można odczytać zamierzenia jej projektantów. W czasie zwiedzania warto też przyjrzeć się dokładniej wspaniałej przyrodzie otaczającej fort.

Marian Rochniński